آموزش و پرورش یا تعلیم و تربیت اساس رشد و شکوفایی هر جامعه و شالوده فرهنگی آن است. یکی از مهمترین تفاوت های انسان با سایر موجودات تربیت پذیری با سرعت و عمق بیشتر نسبت به سایر موجودات است و به همین خاطر مدرسه نقشی برابر و حتی بیشتر از خانواده در پرورش فرزندان اجتماع بر عهده دارد. صاحب نظران تعلیم و تربیت در هر کشور سعی می کنند برنامه ای جامع در راستای سیاست های کلان جامعه خود برای توسعه در مدارس ارائه نمایند و از طریق معلمان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت آن را به منصه ظهور برسانند.

معلمی ، مقام والایی است که در تاریخ بشریت همواره ارجمند بوده است. کشورهای جهان با هر فرهنگ ، دین و نظام حکومتی مقام معلمی را از برترین مسندهای اجتماعی قلمداد می کنند و اکثر این کشورها روز یا روزهایی را در تقویم خود به گرامیداشت این مقام شامخ اختصاص داده اند و یونسکو (سازمان آموزشی ، علمی و فرهنگی ملل متحد) نیز در سال ۱۹۹۴ ، پنجم اکتبر هر سال را به نام روز جهانی معلم نامگذاری کرد. در ایران هم ۱۲ اردیبهشت روز معلم نامگذاری شده است که هر ساله این مناسبت به شیوه های مختلف گرامی داشته می شود. این روز فرصت مناسبی است تا مسائل آموزش و پرورش ، دانشگاه ها ، استادان و معلمان مورد توجه و بررسی قرار گیرد. در دین اسلام به معلم و کار معلمی بهای فراوان داده شده و در آیات قرآن و احادیث بزرگان اهمیت آن مورد تاکید قرار گرفته است. شکی نیست که نقش معلمان در تربیت فرزندان یک جامعه کمتر ار نقش والدین آنها نیست و آینده سازان جامعه در مدارس و توسط معلمان تربیت و مهیا ی مسئولیت های خود می شوند. معلم صاحب مقامی است که صاحب منصبان کشورش همگی شاگردان او بوده اند و از این لحاظ مقام معلمی بی نظیر است. بر همین اساس اگر نقش مدرسه و مقام معلمی مورد توجه شایسته قرار نگیرد ضرر آن متوجه حال و آینده اجتماع خواهد شد.

فرهنگ ایرانی-اسلامی فرهنگی غنی است که اگر با درایت و برنامه ریزی دقیق به نسل های بعد منتقل شود موجب شکوفایی و رشد ذهنی و اخلاقی دانش آموزان می گردد و جامعه را هر روز بالنده تر از گذشته تر می نماید. متاسفانه به عنوان فردی که بیش از بیست سال است با مسائل فرهنگی و آموزشی کشور از نزدیک آشنا هستم و در مدارس و دانشگاه ها با دانش آموزان و دانشجویان سروکار داشته ام باید بگویم که نظام آموزشی ما آنگونه که باید و شاید نتوانسته است فرهنگ سازی نماید و از نظر علمی هم چندان موفق عمل ننموده است. یکی از دلایل اصلی این مسئله به نظر من کنکور محور بودن آموزش و پرورش است که مهمترین هدف دانش آموزان را موفقیت در کنکور تعریف می کند و به درک عمیق و تحلیلی مطالب درسی اهمیت چندانی داده نمی شود. نظام آموزشی ما در مدت کوتاهی چندین بار دچار تغییر شده است و هر بار تغییر محتوایی قابل توجهی صورت نگرفته است و فقط طول دوره ها و ظاهر کتاب ها تغییر کرده است. لازم است بازنگری اساسی در نظام  آموزشی ما صورت گیرد و مولفه های اساسی و تاثیر گذار در فرآیند تعلیم و تربیت با کار کارشناسی و بهره گیری از نظرات متخصصان حوزه تعلیم و تربیت بازنگری شود.

یکی از عوامل اصلی و تاثیر گذار در فرآیند آموزش و پرورش معلم است و لازم است در برنامه ریزی آموزشی جایگاه ویژه ای به او اختصاص داده شود. نیازمندی های اقتصادی و رفاهی معلمان باید حل شود و معلم بتواند با فراغ بال و خیال آسوده به تدریس بپردازد. شایسته نیست معلم که منشاء تربیت و سرچشمه آموزش و پرورش استعدادهای فرزندان یک مملکت است از نظر اقتصادی و اجتماعی در جایگاه پائین تری نسبت به دست پروردگان خود قرار گیرد. برنامه ریزی نظام آموزشی و رفاهی مربوط به آن باید به گونه ای باشد معلم از بالاترین درجه رفاه و احترام اجتماعی برخوردار باشد و همگان خود را ملزم به احترام به او بدانند. البته در این صورت هر کسی نخواهد توانست به کسوت معلمی درآید و شخص باید شرایط و توان خاص حرفه شریف و حساس معلمی را داشته باشد تا بتواند داوطلب استخدام در آموزش و پرورش گردد.

از دیگر عواملی که باید در تحول آموزش و پرورش مد نظر قرار گیرد محتوای کتب درسی و برنامه های تربیتی است که باید کتاب های ما کاربرد محور باشند و تربیت اخلاقی فرزندان جامعه در جهت رشد و توسعه فرهنگ متعالی و انسانی باشد و ویژگی های ارزشمند تاریخی جامعه ما به نسل های بعد انتقال داده شود. تحت هیچ شرایطی نباید کیفیت آموزشی فدای کمیت گردد.

ضمن تبریک و تهنیت روز معلم، برای تمامی معلمان دلسوز و گرانقدری که زندگی خود را عاشقانه در خدمت تعلیم و تربیت فرزندان جامعه ایثار می کنند آرزوی سلامتی و بهروزی روز افزون دارم.

دکتر نورالدین یوسفی